2021/4/9

Jak zalegalizować nielegalny pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej?

Na gruncie ustawy o cudzoziemcach brak jest definicji pojęcia ,,pobyt nielegalny''. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 10 grudnia 2009 r. (III SAB/Gd 42/09) wskazał, że za pobyt nielegalny należy uznać

,,(...) pobyt cudzoziemca niezgodny z przepisami regulującymi pobyt cudzoziemców na terytorium RP (...)''.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach ,,udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy odmawia się cudzoziemcowi, gdy: złożył wniosek podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywa na tym terytorium nielegalnie’’.

Od wyżej wskazanej reguły istnieją jednak wyjątki. Cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, mimo tego że przebywa w Polsce nielegalnie. Jest to możliwe w następujących przypadkach:

1. Zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną (art. 159 ustawy o cudzoziemcach)

Za członka rodziny uważa się:

- osobę pozostającą z cudzoziemcem w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim;

- małoletnie dziecko cudzoziemca i osoby pozostającej z nim w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, w tym także dziecko przysposobione;

- małoletnie dziecko cudzoziemca, w tym także dziecko przysposobione, pozostające na jego utrzymaniu, nad którym cudzoziemiec sprawuje faktycznie władzę rodzicielską;

- małoletnie dziecko osoby pozostającej z cudzoziemcem w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, w tym także dziecko przysposobione, pozostające na jej utrzymaniu, nad którym sprawuje ona faktycznie władzę rodzicielską. Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim, w tym także dziecko przysposobione, pozostające na jej utrzymaniu, nad którym sprawuje ona faktycznie władzę rodzicielską.

Według art. 165 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach

,,do odmowy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną nie stosuje się przepisu art. 100 ust. 1 pkt 9 w przypadku członka rodziny cudzoziemca, o którym mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d, jeżeli rodzina istniała już w kraju pochodzenia cudzoziemca, a członek jego rodziny przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dniu złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej przez tego cudzoziemca’’.

2. Zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu (art. 181 ustawy o cudzoziemcach)

Zezwolenie może zostać udzielone cudzoziemcowi, jeżeli:

- jest obowiązany do osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej lub

- obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymaga jego wyjątkowa sytuacja osobista, lub

- obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymaga interes Rzeczypospolitej Polskiej.

Zezwolenie może zostać udzielone na okres niezbędny do realizacji celu, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy.

Zgodnie z art. 184 ustawy o cudzoziemcach ,,udzielenia zezwolenia, o którym mowa w art. 181 ust. 1, odmawia się cudzoziemcowi w przypadkach, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 1 i 3-5’’.

Korzystając z zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 ustawy o cudzoziemcach nie można ubiegać się o udzielenie zezwolenia na zasadach ogólnych.

3. Zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności (art. 186 i n. ustawy o cudzoziemcach) Cudzoziemiec obowiązany jest wykazać, że zachodzą inne okoliczności niż wymienione w dziale V ustawy o cudzoziemcach, które uzasadniają jego pobyt w Polsce. Według przepisu art. 191 ust. 1 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach

,,do odmowy udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności nie stosuje się przepisów: art. 100 ust. 1 pkt 9 w przypadku, o którym mowa w art. 186 ust. 1 pkt 2 lub art. 187 pkt 4’’.

4. Zgoda na pobyt ze względów humanitarnych lub na pobyt tolerowany (art. 348 i n. ustawy o cudzoziemcach).

Cudzoziemcowi udzielana jest zgoda na pobyt ze względów humanitarnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zobowiązanie go do powrotu:

- może nastąpić jedynie do państwa, w którym, w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.:

zagrożone byłoby jego prawo do życia,
wolności i bezpieczeństwa osobistego lub mógłby on zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu,
lub mógłby być zmuszony do pracy,
lub mógłby być pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej, lub

- naruszałoby jego prawo do życia rodzinnego lub prywatnego, w rozumieniu przepisów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., lub

- naruszałoby prawa dziecka, określone w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu.

Zgoda na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielana jest cudzoziemcowi, jeżeli zobowiązanie go do powrotu:

- może nastąpić jedynie do państwa, w którym, w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.:

zagrożone byłoby jego prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego lub
mógłby zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, lub
mógłby on być zmuszony do pracy, lub
mógłby być pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej

w przypadku gdy zachodzą okoliczności do odmowy udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych, o których mowa w art. 349, lub:

- jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu właściwego do przymusowego wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu i od cudzoziemca, lub

- może nastąpić jedynie do państwa, do którego wydanie go jest niedopuszczalne na mocy orzeczenia sądu albo z uwagi na rozstrzygnięcie Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie odmowy wydania cudzoziemca.

5. Zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy przez cudzoziemca delegowanego przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 140 ustawy o cudzoziemcach).

Zezwolenie udzielane jest cudzoziemcowi, jeżeli:

- posiada zezwolenie na pracę w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo pisemne oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia mu pracy, jeżeli zezwolenie na pracę nie jest wymagane;

- posiada ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

- posiada źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;

- ma zapewnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania.

Zgodnie z przepisem art. 141 ustawy o cudzoziemcach

,,przepisu art. 100 ust. 1 pkt 9 nie stosuje się do cudzoziemca czasowo oddelegowanego w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, uprawnionego do przebywania i zatrudnienia na terytorium tego państwa’’.

* źródło: Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 35).

Ciesielski & Oczachowska - Adwokacka Spółka Partnerska

61-738 Poznań; ul. Plac Wolności 8/4

tel.: 61 85 17 794

kontakt@ciesielski-oczachowska.pl