W niniejszym artykule zostanie opisana rola obrońcy w sprawie karnej.

Obrońca w sprawie karnej to osoba, która broni praw i uzasadnionych interesów podejrzanego lub oskarżonego oraz udziela mu pomocy prawnej.

Z definicji tej wynika, że obrońca pełni następujące funkcje

– chroni prawa i słuszne interesy podejrzanego lub oskarżonego;

– zapewnia podejrzanemu lub oskarżonemu pomoc prawną.

W zasadzie rola adwokata w procesie karnym jest ochrona uzasadnionych interesów klienta i zapewnienie mu faktycznej możliwości podjęcia takiej obrony. Aby właściwie zrozumieć, na co powinny być ukierunkowane działania obrońcy, co jest istotą całej jego obrony, należy zastanowić się, co to jest słuszny interes oskarżonego.

Treść pojęcia słusznego interesu oskarżonego jest w nauce procedury karnej dyskusyjna. W naszej ocenie, uzasadniony interes oskarżonego w sprawie karnej polega na:

– nie byciu ściganym i skazanym za czyny, których oskarżony nie popełnił lub w których nie istnieje corpus delicti;

– nie byciu ściganym i skazanym za przestępstwo poważniejsze niż to, które oskarżony rzeczywiście popełnił;

– nie byciu poddanym niesprawiedliwej karze karnej, tj. karze nieodpowiadającej wadze przestępstwa i osobowości oskarżonego;

– nie byciu pokrzywdzonym w prawach przyznanych oskarżonemu przez prawo, w tym w prawach przewidzianych w Kodeksie karnym.

Oskarżony musi wiedzieć, że adwokat ma prawo bronić jego praw i słusznych interesów tylko legalnymi środkami i sposobami, tj. przewidzianymi i niesprzecznymi z Kodeksem postępowania karnego.

W celu obrony praw oskarżonego adwokat od spraw karnych stosuje następujące środki i metody:

 – obrońca zapoznaje się z postanowieniami o wszczęciu postępowania karnego, o uznaniu oskarżonego za podejrzanego, o zatrzymaniu go, o przedstawieniu mu zarzutów, a także z protokołami zatrzymań, przesłuchań i innych dochodzeń przeprowadzonych pod nieobecność adwokata;

– doradza oskarżonemu i wyjaśnia jego prawa i obowiązki, w jakim celu odwiedza areszt śledczy;

– uczestniczy w przesłuchaniach i innych dochodzeniach z udziałem oskarżonego;

– składa odwołania i petycje;

– zbiera, z własnej inicjatywy, informacje niezbędne do obrony praw oskarżonego poprzez przesłuchiwanie osób;

– zwraca się o zaświadczenia, zeznania i inne dokumenty lub ich kopie;

– za zgodą oskarżonego zwraca się o opinię do specjalistów w celu wyjaśnienia kwestii wymagających wiedzy specjalnej;

– przedkłada dowody organowi prowadzącemu postępowanie karne;

– zapoznaje się ze sprawą karną po zakończeniu postępowania przygotowawczego;

– uczestniczy w rozprawach sądu pierwszej instancji i sądu apelacyjnego w zakresie nowo ujawnionych faktów związanych ze sprawą karną;

– zapoznaje się z protokołem posiedzenia sądu i zgłasza do niego uwagi;

– składa odwołania od czynności i decyzji organu prowadzącego postępowanie karne, w tym od wyroku lub innego prawomocnego orzeczenia sądu;

– uczestniczy w rozpatrywaniu przez sąd zażaleń dotyczących zatrzymania, tymczasowego aresztowania i aresztu domowego.

Zadaniem obrońcy jest wskazanie okoliczności usprawiedliwiających oskarżonego i zmniejszających jego odpowiedzialność.