Naruszenie własności intelektualnej jest jednym z najczęstszych źródeł sporów w dzisiejszym, zdigitalizowanym świecie, ponieważ praktycznie każdy (od osób samozatrudnionych po przedstawicieli branż kreatywnych) może być zaangażowany w tego rodzaju konflikt. Jak można uniknąć nieprzyjemnych incydentów i co zrobić, gdy pozbawiony skrupułów obywatel postanowi przedstawić Twój pomysł jako własny i wykorzystać Twoją pracę dla własnych korzyści? Zrozumieć więcej w tak delikatnym temacie pomoże ten artykuł.

Czym właściwie jest własność intelektualna?

Własność intelektualna to zestaw praw wyłącznych właściciela (osoby fizycznej lub podmiotu gospodarczego) oraz praw osobistych twórców do wyników działalności intelektualnej lub środków indywidualizacji.

Dość często wyniki pracy twórczej nie przynoszą autorom żadnych realnych zysków, gdyż istnieją bez ochrony prawnej organów państwowych. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku własności przemysłowej, takiej jak wynalazki czy znaki towarowe. Jeśli przedmioty IP nie są prawnie chronione (niezależnie od liczby właścicieli), osoby nieuprawnione mogą przywłaszczyć sobie prawa autorskie, a tym samym naruszyć prawa własności intelektualnej.

Aby uniknąć tego typu nieprzyjemności, ustawodawcy stworzyli specjalny system, który chroni właścicieli praw własności intelektualnej (czyli praw majątkowych osoby fizycznej czy prawnej do korzystania z wyników jej działalności intelektualnej według własnego uznania, z możliwością wyłączenia prawa osób trzecich do korzystania z nich).

Wiele polskich wytworów własności intelektualnej jest intensywnie wykorzystywanych za granicą i odwrotnie. Niestety, z tego powodu doszło do wielu naruszeń praw własności intelektualnej i wielu pirackich produktów (towarów wytworzonych bez odpowiedniej licencji). Piractwo stało się powszechne w branży oprogramowania (gry komputerowe, aplikacje, środki internetowe, muzyka, filmy itp.)

Co to są prawa wyłączne do własności intelektualnej?

Są to prawa do należycie zarejestrowanego przedmiotu własności intelektualnej, w tym prawo do samodzielnego korzystania, prawo do zakazu korzystania z tego przedmiotu przez osoby trzecie oraz prawo do udzielania prawa do korzystania osobom trzecim, pełna alienacja prawa. Wykorzystanie wyników działalności intelektualnej bez zgody autora jest naruszeniem praw własności intelektualnej.

W celu ochrony swoich praw do własności intelektualnej, jej właściciel może złożyć pozew do sądu. Naruszenie praw własności intelektualnej może mieć miejsce również w granicach umowy zawartej między właścicielem a użytkownikiem, jak również w sytuacjach, gdy własność intelektualna jest wykorzystywana bez zobowiązań umownych.

Najczęstsze przypadki, które dają podstawę do wystąpienia do sądu z roszczeniem o naruszenie praw autorskich:

－ działalność tzw. piracka;

－ eksport produktów bazujących na istniejącym oryginalnym produkcie z naruszeniem praw własności intelektualnej;

－ wszelkie czyny popełnione celowo w celu złamania lub uszkodzenia elektronicznych zabezpieczeń praw wyłącznych i pokrewnych (w tym import i eksport takiego oprogramowania, jego sprzedaż itp.);

－ kopiowanie, zmiana układu lub kradzież danych związanych z dysponowaniem prawami bez zgody właścicieli, plagiat itp;

Za naruszenie praw własności intelektualnej uważa się przedmioty własności przemysłowej (wzory przemysłowe, użytkowe, wynalazki):

－ produkcję (rozpowszechnianie materiałów reklamowych) towarów z wykorzystaniem opatentowanych opracowań w celu dalszej sprzedaży i osiągnięcia zysku;

－ transport produktu za granicę, import na terytorium kraju, magazynowanie towarów itp;

－ stosowanie technologii wytwarzania chronionej dokumentacją prawa wyłącznego, a także próby wprowadzenia jej do produkcji (towar jest wytwarzany z wykorzystaniem wzoru przemysłowego, gdy w procesie wytwarzania wykorzystywane są wszystkie jego cechy charakterystyczne).

Za naruszenie praw własności intelektualnej właściciela do znaku towarowego uważa się

－ jego umieszczanie na produktach, materiałach reklamowych, promocyjnych, opakowaniach i innych oznaczeniach dołączonych do produktu, przechowywanie tych produktów w celu późniejszej sprzedaży, próby sprzedaży, import do kraju i eksport poza jego granice;

－ wykorzystania w oficjalnych dokumentach i kampanii marketingowej, w tym w sieci WWW.

Ochrona własności intelektualnej – prawnik i prawo autorskie

Po przeanalizowaniu wszystkich aspektów naruszenia własności intelektualnej, z którymi zetknęli się autorzy, okazało się, że prawdopodobieństwo powodzenia procesu zależy od ilości niezbędnych dowodów. W analizie dokumentów, zbieraniu dowodów i wyborze najlepszej strategii obrony pomoże prawnik ds. praw autorskich. Dobrym rozwiązaniem byłoby skontaktowanie się z kancelarią prawniczą zajmującą się prawami autorskimi, gdyż zazwyczaj posiadają one cały dział specjalizujący się w tej dziedzinie prawa. Spory dotyczące własności intelektualnej zawierają ogromną ilość szczegółów, dlatego też żadne dwie sytuacje nie są identyczne. Czasami po prostu nie jest możliwe ściganie sprawcy (nawet jeśli jego przewinienie jest bezsporne). Dlatego tylko doświadczeni prawnicy zajmujący się prawem autorskim mogą przesądzić o sukcesie, analizując szczegółowo dokumenty.

Na przykład w przypadku naruszenia praw własności przemysłowej należy dokonać „zakupu kontrolnego” podrobionego towaru. W wyniku zakupu takiego towaru otrzymasz rachunek kasowy, paragon sprzedaży oraz faktycznie zakupiony towar. Czasami istnieje również fotograficzne lub wideo nagranie zakupu podrobionych towarów. Paragon zawiera zazwyczaj wszystkie niezbędne szczegóły: datę i numer dokumentu, adres naruszającego prawa do znaku towarowego, nazwę towaru, ilość i cenę jednego egzemplarza.

Podstawy prawa i ochrona własności intelektualnej

Ważne jest, aby napisać wniosek do sądu, który specjalizuje się w tego typu sporach. Sprawy sądowe o naruszenie własności intelektualnej są rozpatrywane przez wyspecjalizowane sądy ds. własności intelektualnej. Co do zasady sędziowie pracujący w tych instytucjach to specjaliści, którzy bardzo dobrze znają przepisy tej dziedziny prawa. W Polsce spory dotyczące własności intelektualnej rozpatrywane są przez sądy okręgowe pierwszej instancji oraz sądy apelacyjne drugiej instancji skupione w pięciu ośrodkach (Katowice, Lublin, Gdańsk, Poznań i Warszawa).

Pozew o naruszenie praw autorskich

Należy skupić się w jak największym stopniu na kompletności pozwu i procesie obrony swoich interesów w trakcie postępowania.

W pozwie o naruszenie praw własności intelektualnej należy:

－ wyszczególnić fakt naruszenia － podać osobę, która się go dopuściła, czas (datę), konkretnie opisać czyn;

－ wskazać przepisy ustawowe, na których opiera się naruszenie;

－ w przypadku stwierdzenia powtarzającego się naruszenia praw własności intelektualnej, opisać wszystkie przypadki oddzielnie;

－ dokładnie podać warunki rozstrzygania sporów.

Oprócz zadośćuczynienia pieniężnego można domagać się:

－ uznania praw wyłącznych powoda do przedmiotu sporu;

－ usunięcia lub likwidacji naruszenia.

Akty normatywne regulujące działania sankcyjne związane z własnością intelektualną

－ Konwencja ustanawiająca Światową Organizację Własności Intelektualnej sporządzona w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r.;

－ Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. „Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych”;

－ Ustawa z dnia 20 czerwca 2000 r. „Ustawa o własności przemysłowej”;

Prawa autorskie prawnicy świadczą usługi:

Doradztwo prawne w zakresie prawa autorskiego: co jest chronione prawem autorskim, co i jak najlepiej chronić.

Rejestracja praw autorskich.

Umowy dotyczące praw autorskich. Umowa przeniesienia (alienacji) i cesji (licencji) praw autorskich.

Pisanie pozwu o naruszenie praw autorskich. Zaprzestanie naruszeń, uzyskanie odszkodowania.

Spór o prawa autorskie. Rozstrzygnąć spory między współtwórcami, ustalić tryb korzystania z praw autorskich; między stronami umowy autorskiej.

Reprezentowanie interesów klienta w zakresie ochrony własności intelektualnej w sądzie.

Naruszenie praw własności w Internecie － co robić w przypadku ich naruszenia?

Jednym z najbardziej aktualnych problemów ochrony własności intelektualnej (artykułów, postów w Internecie) jest problem jakościowej ochrony oryginalnych treści (zdjęć, filmów) przed nielegalnym kopiowaniem. 

Jeśli ktoś zamieścił Twoje zdjęcia (filmy) lub wykorzystał Twoje teksty bez Twojej zgody, masz pełne prawo żądać ich usunięcia np. z Facebooka lub Instagrama, YouTube lub Google.  

Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy „obywatel jest osobą publiczną (pełni urząd państwowy lub gminny, odgrywa znaczącą rolę w życiu publicznym w polityce, gospodarce, sztuce, sporcie lub innej dziedzinie), a ujawnienie i wykorzystanie wizerunku następuje w związku z debatą polityczną lub publiczną”. 

Jak przesłać żądanie treści z powodu naruszenia praw autorskich - Google

Usuwanie treści w związku z naruszeniem praw autorskich - Google

Zgłaszaniu złamania lub naruszenia praw w serwisie - Instagram

Formularz zgłoszeniowy dotyczący naruszenia praw autorskich - Facebook

Jeśli zidentyfikujesz skradzione zdjęcie (film) lub inną treść możesz zażądać jego usunięcia. 

Przede wszystkim, jeśli istnieją dowody na nielegalne wykorzystanie treści, zalecamy skontaktowanie się z właścicielem zasobu, w którym został zamieszczony skopiowany materiał. Żądanie powinno być złożone w formie pisemnej z informacją, że Twoje treści są wykorzystywane nielegalnie i że jest to naruszenie praw autorskich. 

Prawie wszystkie wyszukiwarki i sieci społecznościowe mają negatywny stosunek do nielegalnego wykorzystywania cudzych treści. Google i YouTube zwracają szczególną uwagę na ochronę praw autorskich. Każdy, kto odkryje kradzież danych, może złożyć skargę i mieć pewność, że jego odwołanie zostanie rozpatrzone. Z reguły po sprawdzeniu strony ze skopiowanymi treściami lub nielegalnym wykorzystaniem zdjęć (filmów), wyspecjalizowane działy mediów społecznościowych lub wyszukiwarki natychmiast je usuwają.