Jakie są podstawowe cechy i zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej zgodnie z polskim prawem?

 Fundacja rodzinna ma osobowość prawną. Zgodnie z polskim prawem, fundacja rodzinna jest odrębną jednostką organizacyjną posiadającą zdolność prawną, co oznacza, że może być podmiotem praw i obowiązków w obrocie prawnym. Fundacje rodzinne są tworzone na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, która weszła w życie 22 maja 2023 r. Fundacja rodzinna działa w oparciu o statut, który określa jej cele, strukturę oraz zasady działania. Fundacja rodzinna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Jakie rodzaje działalności gospodarczej może prowadzić fundacja rodzinna zgodnie z Ustawą o fundacjach rodzinnych?

Fundacja rodzinna może prowadzić następującą działalność gospodarczą zgodnie z Ustawą o fundacjach rodzinnych:

1. Przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podobnych organizacji, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, oraz uczestniczenie w nich.
2. Produkcja przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych w sposób nieprzemysłowy, z wyjątkiem produktów uzyskanych w ramach specjalnych działów produkcji rolnej lub opodatkowanych podatkiem akcyzowym, pod warunkiem że co najmniej 50% surowców pochodzi z własnej uprawy, hodowli lub gospodarki leśnej.
3. Udzielanie pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna ma udziały, spółkom osobowym, w których jest wspólnikiem, oraz ich beneficjentom.
4. Nabycie i zbycie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i podobnych praw.
5. Zbywanie nieruchomości, chyba że zostały nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży.
6. Wynajmowanie, dzierżawienie lub udostępnianie nieruchomości do użytku na inne zasady.
7. Obrót zagranicznymi środkami płatniczymi będącymi własnością fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością.

Fundacja rodzinna może prowadzić określoną działalność gospodarczą zgodnie z przepisami ustawy o fundacjach rodzinnych. Jeśli jednak fundacja przekroczy te wytyczone ramy i będzie prowadzić działalność gospodarczą poza wskazanym zakresem, straci status zwolnienia podmiotowego z podatku CIT. W takim przypadku będzie zobowiązana do opodatkowania swojego dochodu według stawki 25%.

Jakie jest znaczenie statutu fundacji rodzinnej oraz jakie aspekty powinny być uwzględnione w kontekście zarządzania jej działalnością, w tym zasady podatkowe i ich implementacja?

Statut fundacji rodzinnej określa fundamentalne zasady działania fundacji, takie jak jej cele, sposób zarządzania, struktura organizacyjna, uprawnienia i obowiązki organów fundacji, oraz zasady podejmowania decyzji. Znaczenie statutu polega na tym, że stanowi on prawny fundament dla funkcjonowania fundacji rodzinnej, ustalając ramy jej działalności oraz określając prawa i obowiązki jej członków i organów zarządzających. To dokument, który musi być zgodny z przepisami prawa dotyczącymi fundacji i który determinuje sposób realizacji misji fundacji oraz jej relacje z otoczeniem prawnym i społecznym.

Statut fundacji rodzinnej jest kluczowym dokumentem określającym nie tylko cele i sposób działania fundacji, ale również zasady związane z jej statusowym i podatkowym ukształtowaniem. W statucie powinny być uwzględnione istotne kwestie podatkowe, takie jak status organizacji pożytku publicznego (OPP), zasady opodatkowania dochodów, ewentualne zwolnienia podatkowe, obowiązki w zakresie składania deklaracji podatkowych oraz płatności podatkowych. Ponadto, jeśli fundacja podejmuje działalność gospodarczą, statut powinien precyzyjnie regulować kwestie związane z podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz inne obowiązki podatkowe wynikające z prowadzonej działalności. Dokument ten pełni także rolę przewodnika dla organów fundacji w zakresie interpretacji i stosowania przepisów podatkowych, co jest kluczowe dla prawidłowego i zgodnego z prawem funkcjonowania fundacji rodzinnej.

Jakie są kroki niezbędne do zmiany treści statutu fundacji rodzinnej zgodnie z polskim prawem?

Zmiana treści statutu fundacji rodzinnej wymaga przestrzegania określonych procedur i zasad określonych w ustawie o fundacjach rodzinnych oraz odpowiedniego postępowania administracyjnego. Proces ten zazwyczaj rozpoczyna się od zgromadzenia organu uprawnionego do zmiany statutu, na przykład zgromadzenia fundatorów lub zarządu fundacji. Następnie należy podjąć uchwałę lub decyzję o zmianie statutu, która powinna być zgodna z celami i zasadami fundacji oraz przepisami prawa. Po przyjęciu zmiany statutu, konieczne jest złożenie odpowiednich dokumentów w odpowiednim urzędzie (np. sądzie rejestrowym), który dokona wpisu zmian do rejestru fundacji rodzinnej.

Jakie osoby mogą być beneficjentami fundacji rodzinnej i jakie kwestie powinien określać statut fundacji w kontekście ich wyznaczania oraz uprawnień?

Termin "beneficjent" odnosi się do osoby lub podmiotu, który korzysta z korzyści, świadczeń lub innych form wsparcia oferowanych przez fundację, organizację charytatywną lub inną instytucję działającą na rzecz wspierania określonych celów lub grup społecznych.

Beneficjentem fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna lub prawna, której statut przyznaje takie prawo. Zazwyczaj beneficjenci są określeni w statucie  jako osoby uprawnione do korzystania z działań fundacji lub do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. Mogą to być członkowie rodziny fundatorów lub inne osoby, których interesy fundacja ma na celu wspierać poprzez swoją działalność. Ważne jest, aby statut fundacji jasno określał kryteria i procedury dotyczące wyznaczania beneficjentów oraz ich uprawnień i obowiązków. Beneficjentem fundacji rodzinnej może być również osoba małoletnia, pod warunkiem że statut przewiduje taką możliwość i określa zasady dotyczące korzystania przez nią z działań fundacji oraz uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. Ważne jest, aby statut jasno określał kryteria i procedury dotyczące wyznaczania beneficjentów niezależnie od ich wieku oraz ich uprawnień i obowiązków w ramach fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna może mieć dowolną liczbę beneficjentów, która jest określana przez statut.

Jakie są kroki do dokonania zmiany listy beneficjentów fundacji rodzinnej zgodnie z przepisami prawa i statutu fundacji?

Zmiana listy beneficjentów fundacji rodzinnej może być dokonana poprzez odpowiednie postępowanie zgodnie z przepisami statutu fundacji oraz przepisami prawa. Zazwyczaj proces ten obejmuje następujące kroki:

1. Zgromadzenie organu uprawnionego do zmiany statutu: Na przykład zgromadzenie fundatorów lub zarządu fundacji podejmuje decyzję o zmianie listy beneficjentów.
2. Uchwalenie zmiany statutu: Organ fundacji, który ma prawo do zmiany statutu (np. zgromadzenie fundatorów lub zarząd), podejmuje uchwałę lub decyzję o zmianie statutu, w tym zmianie listy beneficjentów. Uchwała powinna być zgodna z celami fundacji oraz przepisami prawa.
3. Złożenie dokumentów w odpowiednim urzędzie: Po uchwaleniu zmiany statutu, konieczne jest złożenie odpowiednich dokumentów. Polsce odpowiednim organem do rejestracji fundacji rodzinnych oraz dokonywania zmian w ich statutach jest Krajowy Rejestr Sądowy (KRS), który funkcjonuje przy sądach rejonowych.
4. Aktualizacja rejestru fundacji: Sąd rejestrowy dokonuje wpisu zmiany statutu, w tym zmiany listy beneficjentów, do rejestru fundacji rodzinnej.

Każda zmiana listy beneficjentów powinna być przeprowadzona zgodnie z przepisami prawa oraz z poszanowaniem zapisów statutu fundacji.

Jakie są zasady dotyczące zbywalności praw i obowiązków beneficjentów fundacji rodzinnej zgodnie z przepisami prawa?

Prawa i obowiązki beneficjenta fundacji rodzinnej z reguły nie są zbywalne. Beneficjent fundacji rodzinnej nie może przekazać swoich praw i obowiązków na inną osobę ani ich zbyć, chyba że statut fundacji przewiduje taką możliwość lub sąd rejestrowy wyrazi na to zgodę. Zasady dotyczące zbywalności praw i obowiązków beneficjentów muszą być jasno określone w statucie fundacji rodzinnej i zgodne z przepisami prawa dotyczącymi fundacji. Zrzeczenie się przez beneficjenta swoich uprawnień musi być dokonane w formie pisemnej, a dokument ten powinien być dodatkowo notarialnie poświadczony. Skutkiem takiego zrzeczenia się przez beneficjenta może być utrata przez niego statusu beneficjenta fundacji rodzinnej.

Kto może być fundatorem fundacji rodzinnej zgodnie z przepisami prawa?

Fundatorem fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna lub prawna, która spełnia wymagania określone w przepisach prawa. W przypadku fundacji rodzinnej, fundatorem może być także współmałżonek fundatora oraz osoby najbliższe jego rodzinie. Istnieje jednak ograniczenie co do tego, że założycielem fundacji nie może być osoba prawna.

Fundacja rodzinna może mieć kilku fundatorów. Fundatorzy mogą być również członkami organów fundacji, takich jak zarząd lub rada fundacji, w zależności od ustaleń statutowych.

Czy majątek fundacji rodzinnej może być dziedziczony przez spadkobierców fundatora?

Fundacja rodzinna jako osobny podmiot prawny posiada niezależny status prawnie odrębny od swojego fundatora i jego spadkobierców. Dlatego też jej majątek, który został przekazany do fundacji, nie wchodzi w skład spadku fundatora i nie jest dziedziczony przez jego spadkobierców zgodnie z przepisami prawa spadkowego.

Przeanalizujmy sytuację na przykładzie fundacji rodzinnej, która posiada nieruchomości oraz papiery wartościowe, gdzie fundatorem jest dziadek, a jego dzieci i wnuki są beneficjentami.

1. Fundacja rodzinna jako podmiot prawny: Fundacja rodzinna jest osobą prawną, która ma zdolność prawną i własny majątek. Jej majątek składa się m.in. z nieruchomości (np. domów, działek) oraz papierów wartościowych (akcji, obligacji).
2. Fundator (dziadek): Dziadek zakłada fundację rodzinną i przekazuje jej początkowy majątek, czyli na przykład nieruchomości i papiery wartościowe. Jego decyzja dotycząca przekazania majątku fundacji rodzinnej nie jest równoznaczna z przekazaniem tego majątku do spadku jego dzieciom czy wnukom.
3. Beneficjenci (dzieci i wnuki): W statucie fundacji rodzinnej, dziadek jako fundator może określić, że jego dzieci i wnuki będą beneficjentami fundacji. Oznacza to, że mogą oni korzystać z korzyści wynikających z działalności fundacji, takich jak ewentualne dochody z wynajmu nieruchomości czy zyski z inwestycji w papiery wartościowe.
4. Dziedziczenie majątku: Po śmierci dziadka (fundatora), jego majątek prywatny (nie wchodzący w skład fundacji) jest dziedziczony przez jego spadkobierców zgodnie z przepisami prawa spadkowego. Natomiast majątek fundacji rodzinnej, czyli nieruchomości i papiery wartościowe należące do fundacji, pozostaje jej majątkiem, który jest zarządzany na rzecz beneficjentów zgodnie z celami określonymi w statucie.
5. Korzyści dla beneficjentów: Beneficjenci mogą otrzymywać świadczenia z majątku fundacji rodzinnej, na przykład w postaci dochodów z wynajmu nieruchomości lub dywidend z papierów wartościowych. Korzyści te są regularnie realizowane zgodnie z polityką inwestycyjną i zarządzaniem fundacją.

Podsumowując, fundacja rodzinna stanowi osobny podmiot prawnie odrębny od swojego fundatora i jego spadkobierców. Dzięki temu modelowi, majątek fundacji rodzinnej jest chroniony i zarządzany zgodnie z określonymi celami statutowymi, zapewniając stabilność i kontynuację korzyści dla beneficjentów przez kolejne pokolenia rodziny.

Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna zazwyczaj korzysta z ogólnego zwolnienia podmiotowego z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Oznacza to, że nie musi płacić CIT od dochodów, które są przeznaczone na cele statutowe i nie mają charakteru zarobkowego.

Wyjątki od zwolnienia: Istnieją jednak sytuacje, w których fundacja rodzinna będzie zobowiązana do zapłacenia podatku CIT:

• Świadczenie na rzecz beneficjenta: Jeśli fundacja przekazuje świadczenie (np. pieniądze, usługi) na rzecz beneficjenta, stawka podatku wynosi 15%.
• Przekazanie mienia w związku z rozwiązaniem fundacji: Przekazanie majątku fundacji na rzecz fundatora, beneficjentów lub ich spadkobierców w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej również podlega opodatkowaniu stawką 15% jako podatek od zysków kapitałowych.
• Działalność gospodarcza: Jeśli fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza ramy określone w ustawie o fundacji rodzinnej (np. handel nieruchomościami), stawka podatku wynosi 25%.
• Przychody z najmu lub dzierżawy: W przypadku uzyskania przychodów z najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, które dotyczą przedsiębiorstwa lub składników majątku używanych przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją, stawka podatku wynosi 19%.

Definicja podmiotu powiązanego: Aby uznano podmiot za powiązany z fundacją, wystarczy posiadanie przez fundację co najmniej 5% udziałów lub akcji w tym podmiocie. Powiązanie to powoduje konieczność opodatkowania przychodów z najmu czy dzierżawy wyższą stawką 19%.

Definicja "podmiotu powiązanego" w kontekście podatkowym odnosi się do sytuacji, gdy fundacja posiada co najmniej 5% udziałów lub akcji w innym podmiocie, takim jak spółka handlowa czy inna firma. Posiadanie takiego udziału oznacza, że fundacja ma istotny wpływ na działalność tego podmiotu.

Główne konsekwencje posiadania udziałów lub akcji w podmiocie powiązanym przez fundację obejmują przepisy podatkowe dotyczące dochodów z najmu lub dzierżawy nieruchomości. Zgodnie z polskim prawem podatkowym, jeśli fundacja posiada udziały lub akcje w podmiocie powiązanym, dochody uzyskane z najmu lub dzierżawy nieruchomości podlegają opodatkowaniu stawką 19% (stawka podatku dochodowego od osób prawnych, czyli CIT), zamiast niższą stawką 9% lub zwolnieniem z podatku, które mogłyby być stosowane w przypadku nieruchomości wynajmowanej osobom trzecim.

Zatem, posiadanie co najmniej 5% udziałów lub akcji w podmiocie powiązanym powoduje, że fundacja będzie opodatkowana dochodami z najmu lub dzierżawy nieruchomości wyższą stawką CIT wynoszącą 19%. To zabezpiecza przed wykorzystaniem fundacji jedynie w celu optymalizacji podatkowej poprzez przenoszenie dochodów z najmu lub dzierżawy do podmiotu powiązanego, co mogłoby prowadzić do obniżenia obciążenia podatkowego fundacji.

Podsumowując, przedstawione informacje są poprawne i odzwierciedlają aktualne przepisy dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnych w Polsce. Fundacje te korzystają z ogólnego zwolnienia podmiotowego z CIT, ale mogą być zobowiązane do zapłacenia podatku w przypadkach określonych powyżej, gdzie przekazują świadczenia, rozwiązują działalność, prowadzą działalność gospodarczą lub uzyskują przychody z najmu lub dzierżawy.

Kto powinien być ujawniony w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) w kontekście fundacji rodzinnej?

W Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) należy ujawnić osoby fizyczne, które są beneficjentami rzeczywistymi (osoby kontrolujące lub mające zasadniczy wpływ na fundację) lub osoby fizyczne, które korzystają z fundacji rodzinnej jako beneficjenci, jeśli spełniają określone kryteria.

Partner Kancelarii Adwokackiej w Poznaniu Ciesielski & Oczachowska - Adwokacka Spółka Partnerska - Magdalena Oczachowska jest Wiceprezesem Fundacji Polska-Haiti i posiada praktyczne doświadczenie w zarządzaniu Fundacją. Praktyczne doświadczenie pozwala nam podejmować bardziej świadome i efektywne decyzje. 

Fundacja rodzinna w praktyce

Od momentu wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 r., w Polsce zarejestrowano już ponad 1000 takich fundacji. Ten nowy instrument prawny spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy chcą zabezpieczyć swoje firmy przed problemami związanymi z sukcesją oraz optymalizacją podatkową​​.

Proces rejestracji fundacji rodzinnych przebiega stosunkowo sprawnie, choć średni czas oczekiwania na rejestrację wynosi około 7 miesięcy. Pomimo pewnych rygorystycznych wymagań formalnych stawianych przez sądy, do tej pory nie odnotowano wielu przypadków odmowy rejestracji​​.

Fundacje rodzinne w Polsce oferują liczne korzyści, w tym możliwość odseparowania działalności operacyjnej od potencjalnych sporów rodzinnych oraz ochronę majątku przed rozdrobnieniem wskutek spadkobrania. Stanowią również atrakcyjne rozwiązanie podatkowe, które może być wykorzystywane do kumulowania kapitału i reinwestycji zgromadzonych środków​.

Ze względu na rosnące zainteresowanie oraz praktyczne korzyści płynące z fundacji rodzinnych, można się spodziewać dalszego wzrostu liczby rejestracji w przyszłości. Wprowadzenie elektronizacji procesu rejestracji mogłoby dodatkowo przyspieszyć i uprościć procedury związane z zakładaniem tych fundacji​.

PROSIMY O PRZESŁANIE WIADOMOŚCI E-MAIL Z ZAPYTANIEM O KOSZT ZAŁOŻENIA FUNDACJI.

kontakt@ciesielski-oczachowska.pl

PO OTRZYMANIU ZGŁOSZENIA PRZYGOTUJEMY I PRZEŚLEMY SZCZEGÓŁOWĄ OFERTĘ.