Sformułowanie „fundacja rodzinna” wielu osobom może kojarzyć się z organizacją charytatywną, ale to skojarzenie jest błędne.

Na wstępie chcielibyśmy powiedzieć, że ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacjach rodzinnych zrewolucjonizowała konserwatywne prawo polskie. W związku z tym sformułowanie „polska fundacja rodzinna” jest nowe, wobec czego pojawia się wiele pytań. W tym artykule poznasz statut, własność i zasady opodatkowania organów fundacji rodzinnych.

Wspomniana ustawa reguluje organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej, a w tym prawa i obowiązki fundatora i obdarowanego. Należy zauważyć, że ustanowienie fundacji rodzinnej nakłada na fundatora dużą odpowiedzialność, gdyż w statucie określa on szczegółowy cel fundacji oraz zasad, według których będzie funkcjonować.

Akt założycielski fundacji rodzinnej jest podstawowym dokumentem, który musi być starannie opracowany i sporządzony. Statut sporządzany jest w formie aktu notarialnego i zawiera następujące elementy (Polska fundacja rodzinna art. 26. 1.Statut i spis mienia):

1) nazwę fundacji;

2) siedzibę;

3) cel główny i szczegółowy;

4) beneficjenta lub sposób jego określenia oraz zakres uprawnień beneficjenta;

5) zasady prowadzenia listy beneficjentów;

6) zasady, a także procedurę szczegółowo określającą rezygnację beneficjenta z przysługujących mu praw;

7) ustalenie czasu trwania fundacji na żądanie fundatora;

8) wartość fundacji;

9) zasady powoływania i odwoływania, uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej oraz zasady reprezentowania fundacji rodzinnej przez zarząd lub inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach przewidzianych prawem; \

10) informacje o tym, kto będzie miał prawo do zatwierdzania działań zarządu w organizacji;

11) zasady organizowania zebrania i udziału beneficjentów w zebraniu;

12) ponieważ trudno jest przewidzieć wszystkie okoliczności, statut musi zawierać zasady dokonywania zmian;

13) w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej należy określić mechanizmy podziału majątku, w tym wskazać beneficjentów i ich prawa do majątku.

Oprócz podstawowych postanowień statut może określać inne kwestie, w tym:

1) w jakim trybie i na jakich zasadach będą współpracować organy fundacji rodzinnych;

2) co może być przyczyną rozwiązania fundacji rodzinnej;

3) jednym z najbardziej czasochłonnych i wymagających punktów statutu jest zatwierdzenie zasad inwestowania majątku fundacji rodzinnej;

4) przewidzenie możliwości utworzenia jednostki lub jednostek organizacyjnych w terenie.

W przeciwieństwie do korporacji i stowarzyszeń, fundacje rodzinne nie mają wspólników, akcjonariuszy ani członków, a majątek nie należy do jednej lub kilku osób. W przypadku fundacji rodzinnej fundator przekazuje majątek na rzecz fundacji, celem której jest zapewnienie rodzinie i jej członkom długoterminowego bezpieczeństwa ekonomicznego oraz zachowanie majątku rodzinnego. Członkowie rodziny otrzymują dochody z aktywów funduszu (np. dochody z wynajmu lub odsetki) lub mogą korzystać z aktywów funduszu (np. zamieszkać w nieruchomości). W ten sposób majątek jest chroniony przed podziałem z powodu dziedziczenia lub rozwodu, a także przed wierzycielami.

Zakładając fundację rodzinną － fundator musi opisać i wymienić aktywa.

Oprócz pieniędzy, założyciel może wnieść także papiery wartościowe, nieruchomości, akcje spółek, wyposażenie, metale lub kamienie wartościowe, dzieła sztuki i tym podobne. Należy jednak zaznaczyć, że przynajmniej część z tych aktywów generuje stały dochód. Fundusze podlegają obowiązkowi utrzymania kapitału (np. obejmuje to bieżące/kapitalne remonty nieruchomości komercyjnych lub mieszkalnych, naprawy urządzeń itp.) Zarząd Fundacji aktualizuje listę aktywów i jest odpowiedzialny za jej utrzymanie, a także przeprowadza inwentaryzację majątku (art. 27. [Spis mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej]).

Fundacja rodzinna może być ustanowiona wyłącznie przez osobę fizyczną posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych, która w akcie założycielskim lub w testamencie złoży wniosek o ustanowienie fundacji rodzinnej.

Fundator będzie zobowiązany do wniesienia wkładu na rzecz fundacji rodzinnej w wysokości określonej w statucie, nie niższej jednak niż 100.000 zł.

W ramach działalności statutowej fundacja rodzinna uzyskała zwolnienie z podatku dochodowego. Ustawa przewiduje prawo do niepłacenia podatku od dochodów z dochodów kapitałowych. Na przykład fundacja rodzinna nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od dywidend i dochodów kapitałowych ze spółek, których jest właścicielem lub udziałowcem. W przypadku świadczeń wypłacanych beneficjentom z grupy blisko spokrewnionej (małżonek, dzieci i zstępni, rodzice i zstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczymowie) lub założycielowi fundacji rodzinnej, stawka podatku dochodowego wyniesie 15%. Stawka ta jest korzystniejsza, jeśli porówna się ją np. z wypłatą dywidendy dla udziałowców spółki ze stawką podatku dochodowego w wysokości 19%.

Z pozoru stawka podatku w wysokości 15% jest bardzo atrakcyjna dla fundatora, ale należy pamiętać, że jeżeli działalność funduszu wykracza poza zakres ustawy, to stawka podatku dochodowego wzrośnie do 25%.

Kolejną osobliwością w opodatkowaniu fundacji rodzinnych jest opodatkowanie zysków z nieruchomości o łącznej wartości wyższej niż dziesięć milionów złotych. Podatek dochodowy obliczany jest na podstawie wzoru ryczałtowego wynoszącego 0,035% wartości tych budynków.

Oczywiście ten artykuł nie da Ci pełnego wyjaśnienia － jak utworzyć polską fundację rodzinną, dlatego zapraszamy na konsultacje.

Kancelaria Ciesielski & Oczachowska － Adwokacka Spółka Partnerska poprowadzi Państwa krok po kroku przez zakładanie fundacji rodzinnej:

1. Rozważenie różnych możliwości zapewnienia ochrony majątku rodzinnego poprzez utworzenie funduszu;
2. Opracowanie koncepcji fundacji i statutu, a także rozwiązań podatkowych i prawnych;
3. Określenie poszczególnych organów fundacji, takich jak członkowie zarządu czy rada nadzorcza;
4. Wniesienie aktywów do fundacji rodzinnej － w przypadku śmierci testamentowej lub za życia, sporządzenie wykazu majątku, ze wskazaniem rodzaju i wartości każdego z wnoszonych aktywów, w wysokości określonej według stanu i cen z dnia wniesienia;
5. Przyjęcie procedury uznania przed właściwym organem publicznym fundacji.

Spis mienia fundacji rodzinnej obejmuje:

Majątek wniesiony przez fundatora:

• Nieruchomości (np. domy, grunty, działki budowlane).
• Ruchomości (np. pojazdy, dzieła sztuki, biżuteria).
• Prawa majątkowe (np. akcje, udziały w spółkach, obligacje).
• Środki finansowe (np. pieniądze na rachunkach bankowych).

Majątek nabyty przez fundację:

• Inwestycje kapitałowe (np. papiery wartościowe, udziały w przedsiębiorstwach).
• Zyski z działalności fundacji (np. dochody z wynajmu nieruchomości, dywidendy).
• Dary, darowizny, dotacje.

Zobowiązania fundacji:

• Kredyty i pożyczki.
• Zobowiązania wobec beneficjentów fundacji (np. wypłaty świadczeń).
• Inne zobowiązania finansowe.
  

  Rola spisu mienia:

  Spis mienia jest nie tylko rejestrem majątku fundacji, ale również podstawą do planowania i realizacji działań statutowych fundacji, w tym zabezpieczenia interesów beneficjentów oraz kontrolowania i ewentualnej rewizji działań podejmowanych przez organy fundacji.