2023/3/6

Сo to jest alibi w sprawie karnej － cyfrowe alibi

Istotność rozpatrywanego zagadnienia polega na tym, że chyba jednym z najbardziej znanych faktów publicznych, który jest wykorzystywany w postępowaniu karnym i który bezpośrednio pomaga ustalić prawdziwy charakter sprawy na wstępnym etapie śledztwa, jest alibi podejrzanego. Należy zauważyć, że wielu prawników uważa, że alibi to fakt, że podejrzany znajduje się poza miejscem przestępstwa.

W postępowaniu karnym alibi ma zasadnicze znaczenie przede wszystkim dla ustalenia osoby winnej popełnienia przestępstwa oraz okoliczności, które mają bezpośrednie znaczenie w sprawie karnej. Pojęcie „alibi” wywodzi się z łacińskiego terminu alibi i oznacza gdzieś indziej.

Należy również zauważyć, że współczesne definicje alibi oznaczają „dowód niewinności” lub „dowód braku zaangażowania w przestępstwo”.

Ustalenie alibi podejrzanego ma ogromne znaczenie, z tego prostego powodu, że ma ono ogromny wpływ na cały późniejszy przebieg zarówno postępowania przygotowawczego, jak i bezpośrednio na procedurę udowodnienia niewinności podejrzanego. W przypadku dokonania błędnej oceny alibi, bądź błędnego ustalenia, że alibi jest prawdziwe, może dojść do całkowitego załamania całej procedury dowodzenia niewinności podejrzanego, dlatego też pojęcie alibi w sprawie karnej jest tak ważne.

Prawo karne - Alibi może być ustalone poprzez:

－ zeznania świadków, którzy stwierdzają, że widzieli podejrzanego w innym miejscu w czasie popełnienia przestępstwa;

－ identyfikacji podejrzanego przez naocznych świadków lub ofiarę, która go nie rozpoznaje itp.

Jednocześnie należy zauważyć, że alibi jako pojęcie karnoprocesowe wyłania się wyłącznie w wyniku oceny dowodów w sprawie.

Aby dojść do racjonalnego wniosku o istnieniu alibi dla podejrzanego, konieczna jest powszechna wiedza, że człowiek, jako ciało fizyczne, nie mógł znajdować się w tym samym czasie w dwóch różnych punktach przestrzeni. Jeśli zatem można wiarygodnie udowodnić, że oskarżony w krytycznym czasie znajdował się poza miejscem przestępstwa, to można zasadnie przyjąć, że podejrzany ma alibi na czyn, który mu się zarzuca.

Należy również zauważyć, że pojęcie alibi obejmuje nie tylko obecność podejrzanego w innym miejscu bezpośrednio w czasie popełnienia przestępstwa, ale również przed popełnieniem przestępstwa, jeżeli różnica czasu jest niewystarczająca do przeniesienia się na miejsce przestępstwa. Uważamy, że ten punkt widzenia ma prawo istnieć z tego powodu, że jest bezpośrednio objęty terminem alibi w procedurze karnej. Podejrzany np. zeznaje, że w chwili popełnienia przestępstwa znajdował się poza jego miejscem, ale nie ma świadków, którzy mogliby potwierdzić jego obecność w krytycznym czasie, bo np. porusza się pojazdem. W takich przypadkach przeprowadza się zwykle czynność śledczą, taką jak eksperyment śledczy, w celu sprawdzenia zdolności podejrzanego do przybycia na miejsce zdarzenia i popełnienia przestępstwa w określonym czasie.

Praktyka postępowania karnego ostatnich lat wyraźnie wskazuje, że coraz częściej podejrzani (oskarżeni) na poparcie swoich twierdzeń o alibi powołują się na fakt, że w czasie popełnienia przestępstwa pracowali na komputerze osobistym (korzystali z telefonu komórkowego, byli w zasięgu wzroku kamer monitoringu, logowali się w systemach kontroli dostępu itp.), który znajdował się w innym miejscu. W międzynarodowym orzecznictwie takie wyjaśnienia są, naszym zdaniem, dość trafnie nazywane „cyfrowym alibi” (digital alibi), ponieważ źródłem dowodu są informacje zapisane w formie cyfrowej na nośnikach komputerowych.

W toku postępowania przygotowawczego, w celu weryfikacji alibi, prowadzący postępowanie powinien szczegółowo wypytać podejrzanego o wszystkie okoliczności, które mają bezpośredni związek z podnoszonym alibi. W szczególności należy wyjaśnić:

－ gdzie i z kim przebywał podejrzany w krytycznym momencie interesującym dla śledztwa;

－ komu podejrzany wspomniał o swoim zamiarze bycia w tym miejscu;

－ jak podejrzany dotarł na miejsce i jak je opuścił;

－ jak długo podejrzany przebywał w danym miejscu i jakie wydarzenia miały miejsce w tym czasie;

－ kto widział podejrzanego w danym miejscu.

Następnie śledczy powinien zweryfikować zebrane dowody. Podczas procesu weryfikacji powinien niezwłocznie przesłuchać osoby, na które podejrzany powołał się na poparcie swojego alibi. Ponadto prowadzący postępowanie powinien dowiedzieć się od podejrzanego szczegółowo, gdzie przebywał i co robił w krytycznym momencie, który interesuje śledztwo oraz kiedy bezpośrednio popełniono przestępstwo, kto jeszcze może potwierdzić ten fakt itp.

Jeśli policjant zaprasza na „rozmowę”, jest to wystarczający powód, aby skontaktować się z adwokatem. W trakcie konsultacji prawnej dobry adwokat od spraw karnych oceni ryzyko oskarżenia, ewentualną kwalifikację działań klienta, opowie o możliwej karze, doradzi optymalne stanowisko prawne w sprawie, doradzi jak składać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy. Jest to bardzo ważne, ponieważ wyniki wspomnianej „rozmowy” mogą być później wykorzystane jako dowody potwierdzające winę, a nawet mogą być podstawą do zatrzymania i pozbawienia wolności.

Prawidłowo złożone wyjaśnienie pomoże zapewnić alibi dla dalszego dochodzenia. Jeśli Ty lub Twoi bliscy potrzebujecie fachowej pomocy prawnika specjalizującego się w prawie karnym, zapraszamy na konsultację.